De energietransitie heeft grote gevolgen. Vanaf 2030 – dat is al over zeven jaar – mogen in Nederland geen nieuwe personenauto’s met een verbrandingsmotor meer worden verkocht. Wat betekent dat voor benzinestations? APPM’ers Frank ten Wolde en Bram Caris denken hier samen met verschillende gemeenten over na.

Nederland telt zo’n 3.370 benzinestations. Daarvan staan er 243 aan de snelweg en ruim 3.000 in en rond de bebouwde omgeving. Maar voor hoelang nog? Want op termijn is er geen fossiele brandstof meer nodig. Wat betekent dit voor de huidige benzinestations?

“Niemand weet nog hoe de toekomst van de benzinestations er precies uit zal zien. Maar dat het aantal pompen drastisch zal afnemen, is onvermijdelijk”, stelt Frank Ten Wolde, projectmanager en EV-expert bij APPM.

“We gaan steeds meer elektrisch rijden. Daardoor zullen veel benzinestations een andere functie krijgen of helemaal verdwijnen”, geeft hij aan. “De branche zelf verwacht dat er uiteindelijk ongeveer 900 benzinestations zullen verdwijnen, zodat er in totaal zo’n 2.500 benzinestations overblijven.”

De veranderingen zullen volgens Ten Wolde overigens wel heel geleidelijk gaan. “De levensduur van auto’s is gemiddeld 16 tot 19 jaar. Dat betekent dat we de huidige benzinestations voorlopig nog wel even nodig hebben.”

Locatie

De toekomst van een benzinepomp hangt grotendeels af van zijn locatie. “Drukbezochte benzinestations met een strategische ligging langs snel- en hoofdwegen houden vaak wel bestaansrecht”, verwacht Bram Caris, adviseur zero emissie-mobiliteit en energietransitie bij APPM. “Om het omzetverlies uit brandstofverkoop te compenseren moeten dit dan wel 24/7 ‘full service-hubs’ worden met snelladers, retail, horeca en andere handige diensten voor consumenten.”

Moeilijker wordt het volgens Caris voor kleinere benzinestations op minder drukbezochte locaties. “Consumenten met een elektrische auto hebben vaak een eigen laadpunt op de oprit, of ze laden hun auto op bij een laadpaal in de buurt of op het werk. Hierdoor worden benzinestations in woonwijken sneller overbodig. Om de kosten te drukken zullen veel van deze benzinestations, met een shop voor een snelle boodschap, een onbemande pomp worden. Om vervolgens helemaal te verdwijnen.”

Nieuwe bestemming

Dit biedt kansen voor gemeenten om de vrijgekomen ruimte een andere bestemming te geven. De twee APPM’ers zien dan ook legio mogelijkheden. 

“Steeds meer gemeenten richten zero-emissiezones in en weren auto’s uit het centrum. Het valt natuurlijk niet uit te leggen als er dan nog steeds een ouderwets benzinestation in een zero-emissiezone staat”, zegt Caris. “Tenzij je er een mobiele hub van maakt: een laadplek voor speciale doelgroepen, bijvoorbeeld taxi’s en kleine bestelbusjes.”

“Je zult als gemeente echt ver vooruit moeten denken en plannen.”

“Je kunt er ook een uitgiftepunt voor leenfietsen of elektrische deelauto’s van maken”, geeft hij aan. “Of een logistieke hub waar consumenten hun postpakketjes kunnen afhalen, zodat pakketbezorgers de wijk niet meer in hoeven. Vrijgekomen grond kun je saneren en gebruiken voor meer groen of woningbouw. Al is dat vanwege de vervuilde grond en locatie aan een drukke weg misschien niet altijd de meest voor de hand liggende optie. Wat het ook wordt, kies voor een functie die de omgeving ten goede komt.”

Regierol

Gemeenten hebben volgens de twee APPM-adviseurs een regierol, maar zijn zich hier meestal nog niet van bewust. “Het is verleidelijk om het aan de markt over te laten”, zegt Ten Wolde. “Maar dan heb je later heel wat uit te leggen. Dan staan er straks snelladers kriskras in de openbare ruimte, soms op plekken waar ze helemaal niet nodig zijn. Of is er vanwege netcongestie onvoldoende stroom beschikbaar voor andere maatschappelijke opgaven waar je als gemeente iets mee wilt, zoals woningbouw.”

Ten Wolde adviseert gemeenten om benzinestations onderdeel te maken van het ruimtelijke vraagstuk. “Verleng aflopende erfpachtconstructies niet klakkeloos opnieuw met 15 jaar, maar durf het gesprek aan te gaan met de exploitant. Welke toekomstige functie ziet de ondernemer voor zijn benzinestation? Is dat een zinvolle functie of kan de schaarse ruimte efficiënter worden benut? Is de huidige locatie geschikt voor snelladers of kan het station hiervoor beter worden verplaatst?”

“Dit zijn beslissingen met grote impact. Voor de energie-infrastructuur, maar ook voor ondernemers die een nieuwe businesscase moeten maken. Je zult als gemeente dus echt ver vooruit moeten denken en plannen. Koop grond op als dat nodig is en claim je positie. Hoe eerder je daarmee begint, hoe meer sturing je kunt geven.”